Naruszenie dóbr osobistych
Dobra osobiste są pod szczególną ochroną prawną.
W przypadku wypowiedzenia umowy leasingu lub umowy kredytu / pożyczki najczęściej prowadzona jest agresywna windykacja należności. W przypadku umowy leasingu oprócz windykacji należności prowadzone są również czynności zmierzające do odbioru przedmiotu leasingu.
Czynności windykacyjne najczęściej prowadzone są w następujący sposób:
- telefony do dłużnika
- maile do dłużnika, pisma
- wizyta windykatora w siedzibie firmy lub w miejscu zamieszkania
- śledzenie
Działania powyższe mają na celu odzyskanie długu (częściej) lub wypracowanie ugody (rzadziej).
Informacja o zobowiązaniach może zostać również wpisana przez wierzyciela do Krajowego Rejestru Długów . Wpis taki publikowany jest w Internecie i skutecznie blokuje możliwość pozyskania leasingu, kredytu lub podpisania kontraktów handlowych. Większość firm rynku finansowego sprawdza KRD i w przypadku wystąpienia wpisu odrzuca wniosek o finansowanie.
Zgodnie z najnowszym orzecznictwem, skoro wierzyciel podnosi, że klient jest jego dłużnikiem, to wierzyciela obciąża ciężar wykazania faktycznej podstawy istnienia długu (art. 6 k.c., art. 232 zd. 1 k.p.c.).
Jeśli wpis rejestrze długów powstał na postawie wezwania, wierzyciel dowodzić może co najwyżej subiektywnego przekonania, że dług istnieje. W istocie wierzyciel powinien dysponować tytułem wykonawczym, np. nakazem zapłaty lub wyrokiem.
Naruszenie dóbr osobistych
Przypisywanie klientowi banku / firmy leasingowej / firmy pożyczkowej przymiotu niesolidnego dłużnika może godzić w jego cześć, reputację, a ze względu na swą formę może godzić także w jego poczucie bezpieczeństwa, spokój, czy wolność i w całości jest przez niego może być odbierane jako bezprawne naruszenie jego dóbr osobistych oraz niczym nieuzasadnione szykany.
Jako przykłady dóbr osobistych można wymienić chociażby: zdrowie, wolność, dobre imię, godność osobistą, tajemnicę korespondencji, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, nietykalność mieszkania, twórczość naukową, wynalazczą i racjonalizatorską, a także życie prywatne i intymne, czy też kult pamięci osoby zmarłej.
Artykuł 23 kodeksu cywilnego zawiera katalog dóbr osobistych. Katalog ten ma charakter otwarty z uwagi na różne okoliczności.
Przy rozpoznaniu istoty naruszenia dóbr osobistych najczęściej dokonywało się subiektywnej oceny, czy doszło do naruszenia jakiegoś dobra osobistego. Obecnie należy dokonać oceny przy przyjęciu kryteriów obiektywnych, uwzględniających odczucia ogółu, a także powszechnie przyjmowane i wynikające z obyczajów normy postępowania (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 2002 r., II CKN 953/00, wyrok Sądu Najwyższego z 26 października 2001 r., V CKN 195/01).
Zgodnie z aktualnym orzecznictwem, naruszenie dobrego imienia polega na pomówieniu innej osoby o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej albo narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego zawodu, stanowiska lub rodzaju działalności (tak: m.in. uchwała SN(7) z 28.05.1971 r., III PZP 33/70, OSNC 1971, z. 11, poz. 18, wyrok SN z 29.10.1971 r., II CR 455/71, OSNC 1972, z. 4, poz. 77, wyrok SN z 10.09.1999 r., III CKN 939/98, OSNC 2000, z. 3, poz. 56, wyrok SN z 09.10.2002 r., IV CKN 1402/00, zb. orz. LEX nr 78364). W tym kontekście wizyta terenowa windykatora, pozostawianie kartek, wezwań na drzwiach itp. – dostępnych publicznie – może być traktowane jako poniżanie lub utratę zaufania.
Należy podkreślić, że w istocie tylko działania oparte na tytule wykonawczym w egzekucji komorniczej uprawniają wierzyciela do ściągania długu. Egzekucja komornicza prowadzona może być z wierzytelności, rachunków, wynagrodzenia, ruchomości i nieruchomości dłużnika. Dłużnik jednak korzysta z określonych praw i zwolnień spod egzekucji. Sama egzekucja oraz zachowanie komornika sądowego nie może naruszać dóbr osobistych dłużnika. Na czynność komornika służą środki zaskarżenia, które dłużnik wnosi do sądu.
W kontekście czci człowieka jako dobra osobistego, art. 23 kodeksu cywilnego wymienia wprost cześć jako dobro osobiste człowieka. Przez cześć człowieka zwykło się rozumieć dwa jej aspekty – tzw. cześć zewnętrzną w znaczeniu dobrej sławy, dobrego imienia i tzw. cześć wewnętrzną w znaczeniu godności osobistej, wyobrażenia o własnej wartości. Obie postacie naruszenia czci są objęte zakresem ochrony prawa.
Naruszenie dóbr osobistych w ocenie Sądu Najwyższego
Z kolei w orzeczeniu Sądu Najwyższego z 23 maja 2002 r., IV CKN 1076/00 (OSN 2003, Nr 9, poz. 121) stwierdzono, że przy ocenie naruszenia czci należy uwzględniać nie tylko znaczenie użytych słów, ale również cały kontekst sytuacyjny oraz jego społeczny odbiór oceniany według kryteriów właściwych dla ludzi rozsądnych i uczciwych. Konieczne jest, więc zachowanie należytych proporcji i umiaru.
Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 lutego 2017 r., Sygn. akt VI ACa 1870/15, wskazał, że nie można także aprobować sytuacji, że w celu zwalczania przeciwnika procesowego w sprawie cywilnej, zleca się przeprowadzenie jego inwigilacji przez detektywa (poprzez obserwację z ukrycia, śledzenie, filmowanie, nagrywanie rozmów z sąsiadami i innymi osobami), a następnie wykorzystuje się w ten sposób uzyskane informacje, niezwiązane z toczącą się sprawą sądową, dotyczące sfery życia prywatnego i rodzinnego, jako dowód w sprawie.
W ocenie sądu, nie stanowiło to dopuszczalnego przejawu realizacji prawa do obrony i w szerszym rozumieniu – prawa do sądu, określonego w art. 45 Konstytucji RP. Pozwany, celem wykazania swych racji, mógł skorzystać z innych środków dowodowych, przewidzianych w k.p.c., w sposób nie naruszający dóbr osobistych dłużnika.
Wskazane powyżej działanie detektywa narusza dobra osobiste dłużnika w postaci jego prawa do prywatności i wolności od bycia niepokojonym.
Sąd ocenił, że działania detektywa wywołały u pokrzywdzonego wrażenie, że ktoś go obserwuje, poczucie bycia śledzonym i osaczonym, co miało negatywny wpływ na jego stan psychiczny, wywołało u niego poczucie zagrożenia własnego wizerunku w oczach otoczenia, co z kolei spowodowało ograniczenie przez niego kontaktów społecznych.
Reasumując, dobra osobiste są pod szczególną ochroną prawną a czynności windykacyjne bardzo często prowadzą do naruszenia dobrego imienia, czci, miru domowego. Zapraszamy do kontaktu z naszym zespołem a w przypadku stwierdzenia naruszenia dóbr osobistych oraz prowadzenia agresywnej windykacji rekomendujemy podjęcie stosownych działań prawnych i antywindykacyjnych.
Słowa kluczowe: [naruszenie dóbr osobistych, windykacja z naruszeniem dóbr osobistych]